МАНДАЛГОВИЙН АЛИМ

Төрийн албан хаагч залуу гэр бүл говьд алим тариалж байна.  Гэрийн эзэн Пүрэвжавын Очирбат  геологи, уул уурхайн мэргэжилтэй. Дундговь аймгийн  Засаг даргын Тамгын газарт мэргэжилтнээр арав гаруй жил ажиллаж байгаад боловсролоо ахиулахаар өнгөрсөн хавраас  түр чөлөө авсан. Эхнэр Ганхуягийн Жавзмаа мөн л аймгийнхаа Тамгын газарт мэргэжилтнээр ажилладаг.  Энэ залуу гэр бүл  дөрван жилийн өмнө алимны 10 мод авч аавынхаа хашаанд тарьжээ.  Тэдний алим ургуулаад зочин гийчин, найз нөхдөө таваг дүүрэн алимаар дайлж байх дэврүүн сайхан хүсэл мөрөөдөл тийм ч санаан зоргоор бүтчих ажил биш байж...  Тарьсан модны нэг нь эхний жилээ үхчихэд юү эс бодогдох билээ. Үлдсэн есөн мод анхны жимсээ өгтөл чилийсэн дөрвөн жил хүлээнэ гэдэг дээд сургуульд суралцаад төгсчих хугацаа.  Харин есөн модны нэг нь гурав дахь жилдээ жимсээ өгч эхэлсэн нь урам бадраасан бол дөрөв дэх жилдээ буюу энэ жил бүх модны мөчир, салаа бүр нь багцлан ургасан алимаа дааж ядан  тэр аяараа улайрч ягаараад гурван хөөрхөн хүүхэд нь гүйцэд боловсорсноос нь сагс  дүүрэн алим түүчихсэн явна. Алимны мод жилдээ нэг л удаа ургацаа өгнө.  Харин нэг мод нэг жилийн ургацаар 13-14 кг жимс өгнө гэсэн тооцоо бий гэнэ. Алимны мод суулгасан өдрөөсөө мөнгө "Идэж” эхэлсэн нь төрийн албан хаагч залуухан гэр бүлд ачаа нэмэхээс яалтай.  Дэрсхэн хоёр хүүгээ сургууль, цэцэрлэгт нь зөөнө, ажил албандаа цаг нартай уралдан жирийлгэнэ.  Тэгэж байтал гурав дахь хүүхэд нь охин мэндэлж гэр бүлд аз жаргал, инээд хөөр нэмлээ. Өглөө эрт, орой ажлаас ирсний дараа модоо арчлах гээд аавынх руугаа явна гээд чөлөө завгүй түүндээ тэр бүр түүртэх нь бага. Хамгийн том бэрхшээл нь усалгааны ус. Усаа 35 километрээс газар доогуур тавьсан хоолойгоор татдаг Мандалговийнхонд ус үнэтэй.  Гэтэл 10 мод нь нэг усалгаандаа тонн ус "Залгичихна” 

          Энэ тухай сонсоход "Говийнхон гэж хэзээ ч говийхон

                                      Говьдоо дасаж идээшсэн ажлынхан

Говийхонд хөлс гэдэг үнэгүй

                                      Говийхонд ус гэдэг үнэтэй” гэсэн дорны их найрагч Бэгзийн Явуухулангийн шүлгийн мөрд санаанд буух юм.    

                   П.Очирбат:

          -Би алимд дуртай. Бидний үеийхэн алим идэж өссөн. Намайг бага байхад аав минь идэж байгаа алимны үрээр алимын мод тариад жил болоход навчилж нахиалаад хөөрхөн ургачихсан байж билээ. Аав алимын модоо гадаа шилжүүлж суулгана, бид ч тарьсан алимаа иднэ гэж хөөрцөглөж байтал арчилгаа тордлогоос ч болсон уу, байгаль цаг уур нь нь тохироогүй юү , хатчихсан юм даг. Ер нь алимын мод нөмөр нөөлөг сайтай, нарлаг орчинд сайхан ургах юм байна. Манай алим часхийсэн амттай, юун дэлгүүрт одоо зарагддаг алимтай зүйрлэх аргагүй сайхан ш дээ

П.Очирбатын алимын бяцхан төгөлд ийнхүү ярилцаж суухдаа Тэнгэрт байгаа аавынхаа алим тарих тэр мөрөөдлийг  сайхан хүү, бэр хоёр нь өнөө  гүйцэлдүүлж  ач, зээ нар нь сагстай алим барин гүйлдэж байгааг хараад сэтгэл уярч байлаа. Очирбатын аав Шагдаржавын Пүрэвжав гэж  Залуучуудын эвлэлийн овсгоотой ажилтан, мал аж ахуйн сайн мэргэжилтэн, шинийг сэддэг,  юм юм сонирхдог, зураг ч сайхан зурчихдаг, хол ойр аяллаар хамт явахад өөрөө гардан байн байн амталж үзсээр байгаад хоол ч сайхан хийчихдэг "Элдэвтэй” сайн нөхөр маань байсан сэтгэлд дурсагдаад авав.

          Энэ залуу гэр бүлийн жимс тариалалт нь "Тэрбум мод тарих хөдөлгөөн” сураггүй байхад эхэлсэн ч  одоо тэрхүү их ажилд олон түмнийг уриалсан, говьчууддаа итгэл бадраасан сайхан үйлс болж гэрэл гэгээ цацраалаа. Очирбатынх шиг  олон олон залуу гэр бүл хуримынхаа дурсгалд жимсний мод тариална гэдэгт Очирбат ч, эдний энэ тариалалтын үр шимийг сурвалжилсан сэтгүүлч би ч итгэлтэй байна. Говийн хөрсөнд жимсний, тэр дундаа алимны мод ургаж нутагшуулан үр хүүхдүүдтэйгээ сагс дүүрэн алимнаас  амтлан аз жаргалтайгаар инээлдэн хөгжилдөж буй залуу хосыг харах үнэхээр бахархалтай байна. "Дундговийн айл өрх бүрийг хашаандаа  алимны мод тарихыг” энэ залуу гэр бүл  аймгийнхандаа уриалж  "Дундговийн алим” гэсэн брэнд бий болночихоод хол ойрынхноо дайлж байвал ямар сайхан бэ. Сонин л байна ш дээ” гэж тэд өгүүлж байна.

                              Очирбатын эхнэр Ганхуягийн Жавзмаа  "Жимсний мод тариалсан маань үр хүүхдүүдийн хүмүүжилд их чухал ажил юм байна. Эд нар маань алимны модондоо хачин хайртай. Модоо сүлжиж гүйлдээд л, энэ тэр алим гүйцэд болчихож,  усалсны дараа мод маань өнгө ороод сэргэчихлээ гээд л шулганалдаад байдаг. Хүүхдүүд модоо арчилж, ажил хөдөлмөрөөр хүмүүжиж байгааг онцоллоо.

          Харин эхний ургацаа автал гурваас дөрвөн жилийг тэвчээртэй хүлээн байнга арчилж тордох хэрэгтэй юм байна шүү. Говьд элсийг малын хашаа хорооны бууцтай холиод алимны модны хөрс бэлэн болно. Ургацын идэвхижүүлэх  бордоо гэхэд тус аймгийн "Хан дээж” компанийн "Цагаан-Овоогийн нүүрсний уурхайн талбайгаас үйлдвэрийн аргаар гаргаж авсан Гумины  "Шимт бор” бордоо юм байна. Тонн усанд 2 литр "Шимт бордоо” хийхэд хангалттай гэж энэ гэр бүлийнхэн ярьж байна.  Мандалговийн, цаашлаад Дундговийн айл бүр алим тариалж болох бэлэн туршлага энэ байна. Хэдэн жилийн дараа Дундговиор зочилвол П.Очирбатынх төдийгүй, айл өрх бүр өөрсдийн тариалсан алимаар дайлахыг хэн байг гэх вэ. Алим тариалагчдын түүчээ Пүрэвжавын Очирбатынх гэх энэ залуу гэр бүл тэр бүхний анхдагч билээ л...

                                      Сурвалжлагч С.ПҮРЭВСҮРЭН